Moğollar, günümüzde Moğolistan'ın yerli halkıdır. Doğu Asya kavimlerindendir. Asıl yurtları Moğolistan’dır.

Bugün Moğollar, Moğolistan dışında Rusya'ya bağlı; Aga Buryat Özerk Bölgesi, Ustorda Özerk Bölgesi ve Buryat Cumhuriyetinde yaşamaktadırlar. Ayrıca Çin ile Moğolistan arasında yer alan İç Moğolistan Özerk Bölgesi'nin de büyük çoğunluğu Moğoldur.

Tarihte, Asya kıtasının büyük bir kısmına sahip olup, yayıldılar. Memleketlerinden çıkıp da geri dönmeyenler, medenî milletler arasında eridiler. Bugün Moğollar, sadece Çin ile Rusya arasındaki Moğolistan’da yaşarlar. Doğu Asya’daki sarı ırkın, mongaloit tipindendirler. Dilleri Altay dillerinden olan Moğolcadır.
    
   
    2.) Moğol Tarihi

    Moğolların hakkında ilk bilgilere komşuları Çinlilerin târihlerinde rastlanır. Verilen bilgilere küçük kabîleler hâlinde ve göçebe şeklinde Gobi Çölü'nde yaşardı. Avcılık ve yağmacılıkla geçinirlerdi. Baskınlarda ok kullanırlardı. Kadınları da harp ederdi. Moğol kabîleleri 13. asrın başına kadar bu hâlde kaldı.

Cengiz Han dönemi

    Cengiz Han, Kiyat kabilesinin reisi Yesügey'in büyük oğludur. Yesügey Tatarlar tarafından zehirlenerek öldürülmesinin ardından Temüçin (Cengiz Han) ve ailesinin tüm yetkisi elinden alınmıştır. İleride kan kardeşi Camuka ve babasının arkadaşı Toğrul ile yapacağı ittifak ile yeniden çevresinde etkin bir güç toplayan Cengiz Han, çetin mücâdelelerden sonra dağınık kabîleleri toplayarak itaat altına aldı. Karakurum’da 1204 senesinde yeniden Moğol Devletini kurdu. Moğol ve Tatar hanlarının başı oldu. Moğolistan’ın etrâfındaki ülkelere sefer açtı. On birinci yüzyıldan îtibâren bâzı Türk boylarının Hindistan’a Anadolu’ya ve Karadeniz’in kuzeyinden Balkanlara göç etmesi Moğollara bazı kolaylıklar sağladı. Cengiz Han, 1218 yılına kadar Doğu Türkistan ve Çin’i aldı.Harezmşah Devleti'nin Moğol Elçilerini öldürüp bazılarının da sakallarını yakıp geri yollaması üzerine Cengiz Han 1219’da Harezmşâh Devleti'ne saldırdı.

Moğol ordusu; Batı Türkistan, Horasan, Kandehar, Mültan gibi devrin medeniyet merkezlerini tahrip etti. Buhara, Semerkand, Herat gibi hepsi birer kültür, sanat ve medeniyet âbidesi olan şehirleri yağmalayıp yıktılar. Kafkasya’ya, Rusya’ya ve Anadolu’ya yayıldılar. 1224 senesinde Kara Kurum’a çekildiler. Cengiz Han'ın kurup güçlendirdiği Moğol Devleti'nin idâresinde; Çinli, Tunguz, Tibetli, Türk, İranlı, Afganlı, Arap, Ermeni, Rus ve Alanlara mensup çeşitli boylar vardı.

1227 senesinde Kansu’da ölen Cengiz Han, Moğolları birleştirip, teşkilâtlandırmış ve kendi adıyla anılan meşhûr Cengiz Yasasını çıkarmıştı. Boy beyleri ve kumandanların meydana getirdiği kurultayı vardı. Cengiz’in ölümüyle işgâl ettiği ülkeler, oğulları arasında paylaşıldı. Büyük oğlu Cuci’ye; Batı Sibirya ve Kıpçak bozkırlarından, Harezm’i de içine alan Kuzey Karadeniz kıyılarına kadar olan bölge düştü. Cuci’nin mirâsı, oğlu Batu’ya verildi. İkinci oğlu Çağatay’a Mâveraünnehr’den Doğu Türkistan’a kadar uzanan topraklar verildi. Üçüncü oğlu Ögedey; kurultay kararıyla Büyük Moğol Hanı seçildi. En küçük oğlu Tuluy’a Moğol İmparatorluğunun merkez toprakları olan Moğolistan verildi.